Hội nghị Vườn Di sản ASEAN lần thứ 8 do Trung tâm Đa dạng sinh học ASEAN (ACB) và Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam phối hợp tổ chức với chủ đề “Khu Di sản ASEAN: Đóng góp của ASEAN trong việc thực hiện Kế hoạch Đa dạng sinh học” nhằm gắn kết các nỗ lực khu vực với các mục tiêu đa dạng sinh học toàn cầu vừa tổ chức tại Hạ Long (Quảng Ninh) từ ngày 02/12/2025 – 05/12/2025. Cùng với 5 Vườn Quốc gia Việt Nam, Vườn Quốc gia Bạch Mã (TP. Huế) đã được ACB và Bộ Nông nghiệp và Môi trường trao Chứng nhận Vườn Di sản ASEAN.

     Tại Hội nghị ngày 3/12/2025, ông Nguyễn Vũ Linh, Giám đốc VQG Bạch Mã, cho biết trong 3 năm qua kể từ khi được cộng nhận là Vườn di sản ASEAN (tháng 10/2022), đơn vị kiên định thực hiện quản trị theo chuẩn AHP, lấy bằng chứng dữ liệu làm nền tảng, gắn kết cộng đồng, phát triển du lịch sinh thái có trách nhiệm và huy động đa nguồn lực bền vững.

Ông Nguyễn Vũ Linh, Giám đốc VQG Bạch Mã nhận Chứng nhận

Vườn di sản ASEAN

     Từ năm 2023 đến 2025, Vườn Quốc gia (VQG) Bạch Mã đã tổ chức hơn 18.000 lượt tuần tra thường xuyên và hơn 1.400 đợt truy quét tại rừng, tháo gỡ 5.468 bẫy động vật, dỡ hơn 217 lán trại trái phép, lập biên bản 16 vụ vi phạm lâm nghiệp. Các chốt chặn trọng điểm như La Sơn–Hòa Liên, Tà Rày–Chà Măng, Cổng Trời, Khe Dâu… ngăn chặn hiệu quả xâm nhập trái phép; không xuất hiện “điểm nóng” khai thác–vận chuyển lâm sản, săn bắt. Đáng chú ý, ba năm liền không xảy ra cháy rừng nhờ 10 đợt diễn tập PCCCR đa cấp độ và phối hợp liên ngành chặt chẽ.

Tuần tra kiểm soát tại rừng

Diễn tập phòng chống cháy rừng

     Liên quan đến chuyển đổi số và khoa học công nghệ, VQG Bạch Mã đã trang bị thiết bị số cho 100% trạm kiểm lâm. Ngoài ra, Vườn đã thử nghiệm AI nhận diện loài qua bẫy ảnh, radio-tracking theo dõi rùa hộp trán vàng sau tái thả, khai thác trợ lý AI trong phân tích dữ liệu và xây dựng báo cáo. Hơn 30 viện, trường trong, ngoài nước thực hiện nghiên cứu thực địa; cập nhật danh lục Vườn với hơn 73 loài mới cho khoa học (50 loài thực vật, 23 loài động vật). Bẫy ảnh ghi nhận sự xuất hiện trở lại của Gấu ngựa, Cầy vằn bắc, quần thể Tê tê, Sơn dương và các loài linh trưởng có xu hướng tăng.

Tập huấn sử dụng Flycam trong công tác quản lý bảo vệ rừng

     Về du lịch sinh thái được định hướng chất lượng–an toàn–giáo dục, từ năm 2023 - 2025 Vườn đón 66.700 lượt khách, trong đó có hơn 18.315 lượt khách quốc tế, doanh thu vé hơn 3,5 tỷ đồng; xây dựng tour chuyên đề như chinh phục thác Đỗ Quyên, xem chim, trải nghiệm thiên nhiên cho học sinh, tổ chức giải chạy vì bảo tồn động vật hoang dã. Theo Đề án 2024 - 2030, Bạch Mã đã ký thương thảo hợp đồng cho thuê môi trường rừng với 10 doanh nghiệp tại 13 điểm/tuyến theo quy hoạch, đảm bảo chia sẻ lợi ích với cộng đồng.

Tái thả động vật hoang dã về với môi trường tự nhiên

Hỗ trợ sinh kế cho các thôn vùng đệm

     Hoạt động gắn kết cộng đồng và giáo dục môi trường được triển khai chiều sâu: hỗ trợ sinh kế cho 41 thôn vùng đệm (40–50 triệu đồng/thôn/năm), truyền thông pháp luật BVR/PCCCR trung bình 600 lượt phát thanh/năm, ký cam kết tận nhà với đối tượng nguy cơ cao; kết quả điều tra 11/2025 cho thấy 38/140 (11/2024) người đã chuyển đổi, không còn tác động vào rừng. Các hình thức giáo dục đa dạng gồm câu lạc bộ “Kiểm lâm viên nhí”, tuyên truyền lưu động, đêm văn nghệ chủ đề bảo tồn, 92 bài truyền thông số và tour giáo dục dành cho học sinh.

Sinh hoạt câu lạc bộ Kiểm lâm viên nhí

     Bước sang giai đoạn mới, VQG Bạch Mã đặt mục tiêu nâng cấp hệ thống giám sát dựa trên dữ liệu lớn và AI; mở rộng đồng quản lý với cộng đồng vùng đệm; đẩy mạnh phục hồi sinh cảnh then chốt, cứu hộ–nhân giống–tái thả loài ưu tiên; phát triển du lịch sinh thái có trách nhiệm theo Đề án 2024–2030; và hoàn thiện cơ chế tài chính bền vững theo Chiến lược 2025–2030. Với những kết quả và cam kết cụ thể, Bạch Mã khẳng định vai trò là điển hình AHP của Việt Nam và khu vực, đóng góp thiết thực cho mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học ASEAN gắn với phát triển nông nghiệp–môi trường bền vững.

Kiểu Ninh – Minh Tâm